Hướng dẫn trồng, chăm sóc và thu hoạch ớt chuông

Giới thiệu về ớt chuông

Ớt chuông là loại rau mùa hè ưa nhiệt, kháng sâu bệnh và kháng bệnh tốt. Bạn có biết rằng ớt xanh và ớt đỏ thực chất là cùng một loại ớt không? Chúng chỉ được thu hoạch ở các giai đoạn khác nhau mà thôi. Hãy cùng tìm hiểu cách bắt đầu trồng, chăm sóc và thu hoạch ớt chuông nhé!

Ớt chuông có thời gian sinh trưởng dài (60 đến 90 ngày), vì vậy hầu hết những người làm vườn tại nhà thường mua cây con từ cửa hàng cây giống cây thay vì trồng từ hạt. Tuy nhiên, bạn có thể bắt đầu trồng hạt ớt trong nhà nếu muốn tự trồng. Đối với những người làm vườn ở miền Bắc, nên làm ấm đất ngoài trời bằng cách phủ một lớp nilon đen càng sớm càng tốt vào cuối mùa đông/đầu mùa xuân để giữ đất ấm.

Ớt đỏ và ớt xanh là nguồn cung cấp vitamin C, một ít vitamin A và một số khoáng chất khác. Chúng rất ngon khi ăn sống trong các món salad. Bạn cũng có thể nhồi ớt với thịt và nướng chín.

Lưu ý rằng ớt chuông có thể được chia thành hai loại: ớt cay và ớt ngọt. Và phần lớn chúng có cách trồng và chăm sóc giống nhau.

Trồng ớt chuông

Trồng ớt ở nơi có đầy đủ ánh nắng và đất thoát nước tốt, ẩm (nhưng không ngập úng). Chọn vị trí trồng ớt sao cho nhận được ít nhất sáu giờ nắng trực tiếp mỗi ngày. Đất có sự cân bằng giữa đất cát và đất thịt sẽ đảm bảo thoát nước tốt và nhanh ấm. Trộn nhiều chất hữu cơ (chẳng hạn như phân trộn) vào đất, đặc biệt khi đất của bạn là dạng đất sét nặng.

Tránh trồng ớt ở những nơi bạn đã trồng các loại cây thuộc họ cà gần đây - chẳng hạn như cà chua, khoai tây hoặc cà tím - vì có thể làm ớt dễ bị nhiễm bệnh.

Thời gian trồng ớt

• Để bắt đầu trồng ớt trong nhà: Gieo hạt ớt trước 8 đến 10 tuần trước ngày sương giá cuối cùng của mùa xuân.
• Đưa cây ớt ra ngoài trời khoảng 2 đến 3 tuần sau khi mối nguy sương giá đã qua và đất đã đạt 18°C.

Cách trồng ớt trong nhà

• Gieo hạt ớt sâu 1/4 inch, ba hạt mỗi chậu chứa hỗn hợp đất trồng. Để hạt nảy mầm nhanh hơn, duy trì nhiệt độ đất ở mức 21°C hoặc cao hơn. Để đạt được nhiệt độ này, bạn có thể đặt chậu lên một tấm lót nhiệt hoặc sử dụng đèn trồng cây.
• Trong điều kiện lý tưởng, cây con sẽ xuất hiện sau khoảng hai tuần, nhưng một số giống có thể mất đến năm tuần, vì vậy đừng hãy kiên nhẫn! Tỉa bỏ những cây con yếu nhất, để lại hai cây ớt trong mỗi chậu để chúng cùng phát triển. Lá của cả hai cây giúp bảo vệ ớt.
• Nếu cây con trở nên quá cao trước khi đủ điều kiện thời tiết để trồng ngoài trời, chuyển chúng sang chậu lớn hơn để hỗ trợ cây giống như khi trồng cà chua. Giữ cây con ấm áp với nhiều ánh sáng cho đến khi sẵn sàng trồng ra ngoài. Nếu cây đã có khoảng năm đến tám lá và bạn thấy rễ cây ở lỗ thoát nước, đã đến lúc chuyển chúng sang chậu lớn hơn.
• Hãy làm cứng cây con khoảng 10 ngày trước khi chuyển ra ngoài, vì ớt rất nhạy cảm với nhiệt độ lạnh. Trước khi trồng ớt ra ngoài, hãy làm quen cây với điều kiện ngoài trời bằng cách đặt chúng ở nơi có mái che ngoài trời trong thời gian tăng dần trong hai tuần. Cẩn thận tránh sương giá. Chỉ trồng ra ngoài sau khi ngày sương giá cuối cùng đã qua.

Cách trồng ớt ngoài trời

• Nếu bạn mua cây ớt con, chọn những cây có thân thẳng, chắc chắn, có 4 đến 6 lá, không có hoa hoặc trái. Để làm cứng cây ớt, đặt cây ra ngoài trời sau ngày không có sương giá hoặc khi nhiệt độ trung bình hàng ngày đạt 18°C.
• Trước khi chuyển cây ra vườn, trộn phân chuồng và/hoặc phân trộn vào đất sâu khoảng 20-25 cm và cào nhẹ để làm tơi các cục đất lớn.
• Đặt cây vào đất khi nhiệt độ đất đã đạt 18°C. Để tăng tốc độ ấm của đất, phủ đất bằng nilon đen hoặc lớp phủ sẫm màu khoảng một tuần trước khi bạn định trồng.
• Nên trồng ớt vào buổi tối hoặc vào một ngày nhiều mây để tránh cây bị khô và héo.
• Đào hố trồng sâu 7-10 cm và cách nhau 30-45 cm trong hàng. Khoảng cách giữa các hàng là 60-90 cm. Trước khi trồng, đổ nước vào hố và để nước thấm vào. Mỗi hố trồng cần đặt hai hoặc ba que diêm (để cung cấp lưu huỳnh) và 1 muỗng cà phê phân bón ít đạm, nhiều phốt pho (quá nhiều đạm sẽ giảm số lượng quả).
• Khi lấy cây con ra khỏi khay hoặc chậu, nhẹ nhàng và giữ lại càng nhiều đất xung quanh rễ càng tốt. Đặt cây vào hố sâu hơn khoảng 2-3 cm so với chậu ban đầu. Lấp đất và nén nhẹ xung quanh cây, để lại một vùng trũng nhỏ xung quanh mỗi cây để giữ nước.
• Tưới nước cho cây sau khi trồng.
• Sử dụng phân bón lỏng (phân chuồng hoặc phân hữu cơ) thường có lợi vào thời điểm này.
• Cắm cọc chống ngay bây giờ để tránh làm tổn thương rễ sau này. Nếu cần, hỗ trợ cây bằng cọc hoặc lồng để tránh cong.

Chăm sóc ớt chuông

Tưới nước

Tưới nước đều đặn với lượng nước từ 5 đến 10 lít mỗi tuần. Ớt thích được tưới đủ đẫm nhưng nên để gần khô giữa các lần tưới, chúng cần giai đoạn khô tương đối. Tưới nước chậm và sâu giúp hệ thống rễ phát triển mạnh mẽ. Đừng để cây ớt bị héo vì điều này sẽ giảm sản lượng và chất lượng trái. Tưới nước không đều cũng khiến ớt dễ bị thối đuôi hoa (bệnh thối đuôi hoa).

Cắt tỉa

Bấm ngọn phát triển ở phía trên khi cây đạt khoảng 20 cm chiều cao. Điều này sẽ khuyến khích cây phát triển rậm rạp hơn, dẫn đến nhiều trái hơn.

Bón phân

Khi cây bắt đầu ra nụ hoa, bắt đầu bón phân đều đặn. Sử dụng phân bón cà chua hoặc loại phân lỏng khác giàu kali.

Tưới nước hàng ngày

Ở khí hậu ấm hoặc rất nóng vào đỉnh mùa hè, bạn có thể cần tưới nước hàng ngày.

Nhạy cảm với nhiệt độ

Ớt rất nhạy cảm với nhiệt độ. Hoa có thể rụng nếu cây bị căng thẳng do nhiệt độ quá nóng (trên 29°C vào ban ngày) hoặc quá lạnh (dưới 15°C vào ban đêm) hoặc thiếu nước. Sử dụng lưới che bớt nắng để tránh căng thẳng nhiệt hoặc cháy nắng (phơi ra nắng nóng khiến ớt bị mỏng thịt, phồng rộp).

Phủ lớp mùn

Phủ lớp mùn để duy trì độ ẩm và ngăn cỏ dại. Làm cỏ cẩn thận xung quanh cây tránh làm tổn thương rễ.

Các loại ớt chuông

Tìm các giống ớt chín nhanh để có thể thu hoạch nhiều màu sắc đầy đủ; ớt chín hoàn toàn sẽ giàu dinh dưỡng nhất và ngon hơn!

• Ớt xanh chuyển sang đỏ: ‘Lady Bell’, ‘Gypsy’, ‘Bell Boy’, ‘Lipstick’
• Ớt chuyển sang cam: ‘Milena’, ‘Orange Sun’
• Ớt chuyển sang vàng: ‘Golden California Wonder’

Thu hoạch

Khi cây bắt đầu ra trái, hái trái ngay khi chúng đạt kích thước và màu sắc mong muốn. Thu hoạch thường xuyên khuyến khích cây ra nhiều hoa hơn và tất nhiên là nhiều trái hơn.

Nếu thích bạn có thể để lâu trên cây, càng để lâu ớt chuông càng ngọt hơn và giàu vitamin C hơn.

Cắt cuống trái bằng kéo sắc hoặc dao sắc.

Cách bảo quản ớt

Ớt có thể được bảo quản trong túi trong tủ lạnh lên đến 10 ngày sau khi thu hoạch. Bạn cũng có thể đông lạnh ớt để sử dụng sau này.

Sấy khô ớt

Ớt cũng có thể được sấy khô. Làm nóng lò nướng ở 60°C. Rửa sạch, cắt lõi và bỏ hạt. Cắt thành dải 1.2 cm. Hấp khoảng 10 phút, sau đó trải đều trên khay nướng. Sấy trong lò từ 4 đến 6 giờ; lật thỉnh thoảng và thay đổi vị trí khay. Để nguội, sau đó bảo quản trong túi hoặc hộp trong tủ lạnh.

Thông tin thú vị

Ớt chuông ngọt không chứa capsaicin, hợp chất làm cho ớt cay có vị nồng và nóng.

Ớt chuông xanh và đỏ mà chúng ta thường thấy ở siêu thị thực chất là cùng một loại; ớt chuông đỏ chỉ là đã được để chín trên cây lâu hơn. Ớt chuông càng để lâu trên cây, hàm lượng vitamin C càng cao, do đó ớt đỏ có nhiều vitamin C hơn (và ngọt hơn).

Có một lầm tưởng phổ biến cho rằng quả ớt có thể là quả đực hoặc cái - sự khác biệt giữa chúng là ớt đực có 3 nốt ở dưới và thích hợp để nấu ăn, trong khi ớt cái có 4 nốt, nhiều hạt hơn, ngọt hơn và thích hợp để ăn sống. Điều này không đúng! Quả ớt không có giới tính, và bất kỳ sự khác biệt rõ ràng nào giữa chúng chỉ là kết quả của điều kiện trồng trọt hoặc giống.

Sâu bệnh

Sự thụ phấn có thể giảm ở nhiệt độ dưới 16°C và trên 32°C. Quá nhiều đạm trong đất có thể khiến cây phát triển lá khỏe mạnh nhưng lại ít đậu trái. Hoa rụng do nhiệt độ cao hoặc độ ẩm rất thấp. Vì vậy nếu không khí quá khô, tưới đất và phun sương cho cây kỹ lưỡng.

Nhện đỏ và rệp là hai loại sâu bệnh phổ biến của ớt, đặc biệt là những cây trồng trong nhà kính. Nhện đỏ - được nhận biết bằng mạng nhện mịn dưới lá - phát triển mạnh trong thời tiết nóng, khô. Phun sương đều đặn những khu vực này ngay khi phát hiện dấu hiệu tấn công để tạo điều kiện không thuận lợi cho nhện đỏ.

Rệp cũng thích mặt dưới của lá nhưng cũng được tìm thấy trên các bộ phận khác của cây. Đưa cây ra ngoài, cách xa các cây ớt khác, sau đó cẩn thận lật ngược cây để có thể chải hoặc phun rệp bằng vòi nước.

Xem thêm thông tin về sâu bệnh trong bảng dưới đây:

Bệnh thán thư (Anthracnose)

• Nguyên nhân: Nấm
• Triệu chứng: Xuất hiện các đốm vàng/nâu/tím/đen trên lá; các đốm tối màu, lõm trên thân và trái; các đốm này có thể phát triển thành một khối gelatin màu hồng cá hồi; cuối cùng, cây bị thối rữa.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Tiêu hủy cây bị nhiễm bệnh; chọn các giống kháng bệnh; cung cấp thoát nước tốt; tránh tưới nước từ trên cao; bón phân hữu cơ để cung cấp dinh dưỡng; sử dụng lớp phủ; thực hiện luân canh cây trồng.

Rệp (Aphids)

• Nguyên nhân: Côn trùng
• Triệu chứng: Lá biến dạng/vàng; hoa/trái méo mó; mật (chất bài tiết của rệp) dính; nấm đen hình thành trên mật; xuất hiện nhiều kiến trên cây.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Trồng cây bạn đồng hành để thu hút rệp hoặc xua đuổi chúng (hoa mười giờ, húng quế, hương thảo); xịt nước để đẩy rệp khỏi cây, sử dụng xà phòng hữu cơ diệt côn trùng; đặt vỏ chuối hoặc cam quanh cây; lau lá với dung dịch xà phòng lỏng và nước 1-2% mỗi 2-3 ngày trong 2 tuần; thêm các loại cây bản địa để thu hút thiên địch của rệp.

Bệnh đốm lá vi khuẩn (Bacterial leaf spot)

• Nguyên nhân: Vi khuẩn
• Triệu chứng: Xuất hiện các đốm nước màu gỉ sắt/đen giữa các gân lá, sau đó khô/rơi ra, để lại lỗ hổng; lá vàng/méo mó/héo/chết; các vết nứt trên thân.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Tiêu hủy các phần bị nhiễm bệnh/cây bị nhiễm nặng (không dùng làm phân trộn); loại bỏ mảnh vụn cây thường xuyên; khử trùng dụng cụ; ngăn ngừa căng thẳng/thương tổn cho cây; cung cấp thông gió tốt; tránh tưới nước từ trên cao.

Bệnh thối đuôi hoa (Blossom-end rot)

• Nguyên nhân: Rối loạn do thiếu canxi.
• Triệu chứng: Xuất hiện các đốm tối, ngâm nước ở đầu hoa của trái (phía đối diện cuống), có thể mở rộng và trở nên lõm, thối rữa.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Loại bỏ trái bị ảnh hưởng; trồng ở nhiệt độ đất thích hợp; tưới nước đều và sâu; sử dụng lớp phủ; duy trì pH đất (6.5) và mức dinh dưỡng phù hợp; tránh thừa đạm; cung cấp thoát nước tốt; tránh làm hỏng rễ.

Bọ cánh cứng Colorado (Colorado potato beetles)

• Nguyên nhân: Côn trùng
• Triệu chứng: Trứng màu vàng cam được đẻ thành cụm dưới lá; ấu trùng và con trưởng thành ăn lá, gây thủng lá.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Loại bỏ trứng/ấu trùng/bọ bằng tay; sử dụng lớp phủ rơm; làm cỏ quanh cây; sử dụng lưới che hàng; tiêu hủy mảnh vụn cây vào cuối mùa; thực hiện luân canh cây trồng.

Virus khảm dưa chuột (Cucumber mosaic virus)

• Nguyên nhân: Virus
• Triệu chứng: Triệu chứng đa dạng, có thể bao gồm: cây bị lùn; lá/trái xuất hiện các đốm hoặc hoa văn xanh/vàng/trắng hoặc có vết đốm vòng; lá biến dạng; trái có mụn.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Thường lây lan bởi rệp. Tiêu hủy cây bị nhiễm bệnh; chọn giống kháng virus và hạt giống được chứng nhận không có virus; sử dụng lưới che; khử trùng dụng cụ làm vườn sau mỗi lần sử dụng; giữ vườn không có cỏ dại; sử dụng lớp phủ.

Bọ nhảy (Flea beetles)

• Nguyên nhân: Côn trùng
• Triệu chứng: Xuất hiện nhiều lỗ nhỏ trên lá (như bị bắn bởi một khẩu súng nhỏ).
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Sử dụng lưới che để ngăn chặn bọ nhảy; phủ lớp phủ dày; thêm các cây bản địa để thu hút các loài côn trùng có ích.

Sâu đục lá (Leaf miners)

• Nguyên nhân: Côn trùng
• Triệu chứng: Xuất hiện các vết rộp ngoằn ngoèo trên lá do ấu trùng đục.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Loại bỏ lá bị nhiễm bệnh; làm cỏ; sử dụng lưới che hàng; xới đất sớm vào mùa; thực hiện luân canh cây trồng.

Tuyến trùng nút rễ (Root-knot nematodes)

• Nguyên nhân: Côn trùng
• Triệu chứng: Rễ bị “nút” hoặc phồng lên; cây còi cọc/vàng/héo.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Tiêu hủy mảnh vụn cây bị nhiễm bệnh (đặc biệt là rễ); chọn giống kháng bệnh; phơi đất dưới ánh nắng mặt trời; thêm phân chuồng/phân trộn đã ủ; khử trùng dụng cụ làm vườn giữa các lần sử dụng; xới đất vào mùa thu; thực hiện luân canh cây trồng.

Nhện đỏ (Spider mites)

• Nguyên nhân: Côn trùng
• Triệu chứng: Xuất hiện mạng nhện mịn; dưới lá có đốm vàng, sau đó mép lá nâu hoặc vàng, lá chuyển màu đồng; lá rụng.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Rửa cây bằng nước, phun sương hàng ngày; sử dụng xà phòng diệt côn trùng.

Sâu sừng cà chua (Tomato hornworms)

• Nguyên nhân: Côn trùng
• Triệu chứng: Lá bị cắn (ban đầu ở phần trên của cây); rụng lá nhanh chóng; phân đen/xanh lá.
• Kiểm soát/Phòng ngừa: Kiểm tra mặt dưới lá để tìm sâu sừng, loại bỏ bằng tay và tiêu hủy. (Nếu gặp sâu sừng có những kén trắng nhỏ như hạt gạo trên lưng, hãy di chuyển chúng thay vì tiêu hủy; các kén này thuộc về loài ong ký sinh có ích). Xới đất vào mùa thu và mùa xuân; trồng cây bạn đồng hành như thì là, húng quế, cúc vạn thọ để thu hút hoặc xua đuổi sâu sừng; phun cây bằng Bt (Bacillus thuringiensis).